Anakartın Özellikleri

Anakart Nedir Ne İşe Yarar?

Anakart, bilgisayarın tüm iç ve dış donanım birimlerinin üzerindeki bağlantı portlarına bağlandığı, üzerinde elektronik devre elemanlarının bulunduğu bilgisayarın en temel parçasıdır. Aynı zamanda mainboard, motherboard, system board olarak ta ifade edilebilir. Apple firmasının ürettiği bilgisayarlar için kullanılan anakart isimleri, lojik kart veya logic card olarak ifade ediliriler. Bazen de Apple anakart isimleri kısaltılarak mobo ismiyle adlandırılırlar. Bir bilgisayar için olmazsa olmaz en temel parçadır. Anakartlar olmadan bilgisayarın diğer hiçbir donanım birimini kullanamazsınız. Kısaca bir bilgisayar anakart olmadan çalışmaz. Çünkü diğer tüm donanımların birbirleri ile bağlantıları anakart sayesinde gerçekleşir. “Anakart nedir kısaca” diye sorduğumuzda vereceğimiz cevap şudur: Anakart üzerindeki parçalar ve bileşenler ile koordineli çalışabilen elektronik bir devredir. Bu cevabı anakart resmini inceleyerek te kolaylıkla verebiliriz.

                        Anakartın Yapısı ve Çalışması

Anakart üzerinde işlemci soketi, RAM slotu, harddisk bağlantı soketleri, veri yolları, BIOS, onboard yani dahili donanım kartları bulunur. Harici donanım kartları anakarta, veri yolları diğer bir adıyla genişleme yuvaları sayesinde bağlanabilirler. Geçmişten günümüze kullanılan anakart veri yolları çeşitleri sırasıyla ISA, PCI, AGP, PCI-X, PCI Express(PCI-e)’tir. Her anakartın yapısının birbirinden farklı özellik ve bileşenlere sahip olduğu hiçbir zaman unutulmamalıdır.

Anakartın çalışması için bir elektrik enerjisine ihtiyaç vardır. Bu da kasaların içinde bulunan güç kaynakları(Power Supply) ile karşılanmaktadır. Anakart üzerindeki parçalar, görevleri itibari ile farklı elektrik değerleri ile çalışırlar. Normalde güç kablosu ile Power Supply(güç kaynağına) 220V gerilim gelmektedir. Bu değer her parçanın çalışması için gerekli değerlere güç kaynağı aracılığıyla düşürülmektedir. Az çok aklınızda anakart nasıl çalışır sorusuna verecek bir cevap oluşmuştur umarım.

             Anakart Üzerindeki Parçalar ve Görevleri

Anakart üzerindeki parçalar, anakart portları ve isimleri, anakart slotları, anakart bölümleri yukarıdaki anakart resmi üzerinde detaylı bir şekilde işaretlenip belirtildi. Burada anlatılan bilgiler laptop bilgisayarlar için de geçerlidir. Fakat laptop anakartının üzerindeki parçaların çoğunluğu tümleşik yani onboard’tur. Günümüz teknolojisi itibari ile laptop donanımları da harici olarak üretilmeye başlanmıştır. Örnek vermek gerekirse RAM ve ekran kartları gibi.

Birazda anakart üzerindeki parçaların görevleri hakkında bilgilendirmeler yapalım.

               Giriş ve Çıkış Portları Ne İşe Yarar?

Giriş ve çıkış portları, bilgisayar anakartı ile dış donanım birimleri arasında veri alışverişinin yapılmasını sağlarlar. Yani mouse, klavye, yazıcı, monitör, kulaklık, hoparlör, modem gibi donanımlar bilgisayara anakart üzerindeki giriş ve çıkış portları sayesinde bağlanabilirler.

Mouse ya da diğer bir isimle fare anakart çıkışındaki yeşil renkli PS/2 portuna bağlanır. Klavye mor renkli PS/2 portuna bağlanır. PS/2 portları 6 pinlidir. Klavye ve mouse takılırken pinlerin zorlanıp bozulmaması için dikkat edilmelidir. Günümüzde çoğunlukla klavye ve mouse bağlantıları için USB portu kullanılmaktadır.

Seri port, bilgisayar ile dış üniteler arasındaki veri alışverişinin seri iletişim yöntemiyle yapılmasını sağlar. İngilizce olarak “Serial Port” olarak ta bilinir. Seri port 9 tane erkek pine sahiptir. Çeşitli chip programlama aygıtlarına bağlantı ve bilgisayar kontrollü otomasyon sistemlerinin bağlantıları için kullanılırlar. Örnek olarak en basitinden PIC programlama kartları seri port üzerinden çalışırlar. Fakat günümüzde yeni çıkan teknolojiler ile programlama işlemleri için çoğunlukla USB portları kullanılmaktadır. Seri port olmayan bir bilgisayarda, USB porttan seri porta dönüştürücüler kullanılabilir.

Paralel port, eski yazıcıların bağlantıları için kullanılmaktaydı. Paralel port ile veri gönderme işlemi için paralel iletişim yöntemi kullanılmaktadır. LPT Port olarak ta adlandırılmaktadır. Ayrıca İngilizce olarak “Parallel Port” olarak ta kullanılmaktadır. Paralel port, genelde kasa arkasında mor renktedir ve 25 dişi pin yapısına sahiptir. En son çıkan anakartlar ve özellikleri incelendiğinde paralel portun, yeni nesil anakart üzerine bulunmadığı görülmektedir. Laptop bilgisayarlarda paralel port bulunmaz. Eğer ihtiyaç duyarsanız masaüstü bilgisayarlar için PCI Paralel Port Kartı(PCI Parallel Port) takarak, laptop bilgisayarlar için USB porttan paralel porta dönüştürücü kullanırsanız bu sorunu çözmüş olursunuz.

VGA portu monitör çıkışı ile anakart üzerindeki onboard ekran kartından, analog sinyal işleyen monitöre gerekli olan görüntü sinyalleri gönderilir. Bu çıkış konnektörü 15 pin dişi yapısına sahiptir. Genelde mavi renktedir.

USB portu ile bilgisayar anakartına; yazıcı, tarayıcı, hoparlör, mouse, klavye gibi her türlü donanımı bağlayabilirsiniz. USB portu seri veri iletişim yöntemini kullanır. Günümüzde USB 3.0 dediğimiz teknoloji ile normal USB 2.0 teknolojisinden 10 kat daha hızlı veri aktarımı yapabilirsiniz. USB 3.0 portu mavi renk yapısı ile diğer USB portlarından ayrılmaktadır. Eğer bilgisayar anakartındaki USB port sayısı yetersiz ise PCI USB çoklayıcı ya da USB’den USB çoklayıcı aparatlarını kullanarak USB port sayınızı arttırabilirsiniz.

Ethernet portu, bilgisayarınızın modeme ya da switch, hub gibi bir ağ elemanına bağlanması için kullanılan bir porttur. Kablolu modeminiz ile internete girmek için, modemden bilgisayar anakartının ethernet portuna Cat5 veya Cat6 gibi ağ kabloları ile bağlantı yapılır. Ağ kablosunun ucuna RJ45 adı verilen platik yapıda bir soket takılır. Aynı zamanda herhangi bir ağ elemanına ihtiyaç duymadan da ethernet portundan ağ kablosu ile 2 bilgisayarı birbirine bağlayarak bilgisayar ağı kurabilirsiniz. Ethernet portu anakart üzerinde onboard olarak bulunmaktadır. Eğer arızalanıp çalışmıyorsa PCI veri yoluna harici bir ethernet kartı takılarak problemi çözebilirsiniz.

Ses kartı çıkışları ile bilgisayarınızdan müzik dinleyebilir, mikrofon ile ses kaydı yapabilir ve Mp3 çalar gibi elektronik aygıtlardan bilgisayarınıza ses girişi yapabilirsiniz. Ses portunda genelde 3 tane farklı renkte bağlantı ucu bulunmaktadır. Mavi renkli giriş portuna Mp3 çalar, CD çalar gibi müzik aygıtlarından bilgisayarınıza özel bir jak ile analog ses sinyali girişini yapabilirsiniz. Yeşil renkli bağlantı portuna hoparlör ya da kulaklık gibi ses üreten aygıtları bağlayabilirsiniz. Elde edilen ses sinyali analog olarak bu aygıtlara gönderilmektedir. Pembe renkli ses portu ile mikrofon aygıtından bilgisayar ortamına analog ses sinyallerini aktarabilirsiniz. Bazı anakartlarda ses çıkışları 3’ten fazla olmaktadır. Bu tarz anakartlara; 4+1, 5+1 ses sistemleri bağlanabilmektedir.

                            BIOS ve BIOS Pili Nedir?

BIOS; bilgisayarın donanımlarının çalışması, kontrol edilmesi, arıza ve hataların bildirilmesi işlemlerinin yapılmasını sağlayan bir birimdir.
BIOS pili, CMOS denilen ve BIOS ayarlarını hafızasında tutan belleğin içindeki bilgilerin silinmesini engeller. Pil biterse ya da çıkarılırsa CMOs içindeki bilgiler silinir.

                        İşlemci Soketi Ne İşe Yarar?

İşlemci soketi, adından da anlaşılacağı üzere anakart üzerinde işlemcinin takılacağı yerdir. Anakartınıza uygun bir işlemci seçmeye çalışın. Her işlemcinin her anakarta uymayacağını unutmayın.

                    12V Güç Bağlantısı Ne İşe Yarar?

12V güç bağlantısı, kasadaki güç kaynağından gelen sarı ve siyah renkli kabloların bulunduğu 4 girişli soketin takılacağı bağlantı yeridir. Bu bağlantı ile işlemci için gerekli olan elektrik enerjisi sağlanır.

                        RAM Slotları Ne İşe Yarar?

RAM slotları, bilgisayarın RAM belleğinin takıldığı bağlantı soketleridir. RAM hakkında daha deyaylı bilgiye sahip olmak için “RAM Nedir” konumuzu inceleyebilirsiniz.
RAM slotları her anakartta; pin sayıları, hız gibi özellikler bakımından farklılıklar gösterebilir.

         Anakart Güç Bağlantı Soketi Ne İşe Yarar?

Anakart güç bağlantı soketi, anakart üzerindeki bileşenler ve parçalar için gerekli olan enerjiyi sağlar. Soket üzerindeki bağlantı doğru bir şekilde bağlanmalıdır. Aksi halde kablolar üzerinde iletimsizlik ve problemler ortaya çıkabilir. Anakart üzerinden soket çıkarılmak istendiğinde soket üzerindeki plastik kilitleme mandalına basılıp çekilmelidir. Güç, kasada bulunan Power Supply(Güç Kaynağı) tarafından sağlanmaktadır.

               Disket Sürücü Soketi Ne İşe Yarar?
Disket sürücü soketi; CD, DVD, taşınabilir harddisk, flash bellek teknolojisi gelişmeden önce kullanılmaya başlanmış ama günümüzde kullanılırlığını yitirmiş olan disket sürücülerin bağlantısını yapmak için kullanılır. Günümüzde kasalardaki disket sürücü yuvalarına kart okuyucu donanımlar takılmaktadır.

             Sata Bağlantı Soketleri Ne İşe Yarar?
Sata bağlantı soketleri, bilgisayara sata bağlantısına sahip olan harddisk, SSD, CD-ROM, DVD-ROM tarzı donanımların bağlanması için kullanılır. Bir anakart üzerinde birden fazla sata bağlantı soketi bulunabilir.

                 IDE Bağlantı Soketi Ne İşe Yarar?
IDE bağlantı soketi, IDE bağlantı yapısına sahip harddisk, CD-ROM, DVD-ROM gibi donanımların bağlanması için kullanılır. Donanımları IDE bağlantı soketine takarken soket üzerindeki kesik kısma uygun şekilde bağlanmasına dikkat edin. Aksi halde IDE soketindeki pinleri yamultup kırabilirsiniz. Bu durumda IDe girişiniz kullanılamaz hale gelir.

       Kasa Ön Panel Bağlantı Pinleri Ne İşe Yarar?
Kasa ön panel bağlantı pinleri, kasanın ön kısmında bulunan Power Buton(Açma Kapama Düğmesi), Reset Buton(Yeniden Başlatma Düğmesi), Power Led(Güç Işığı), HDD LED(Harddisk Işığı) gibi bağlantıların anakarta bağlandığı yerdir. Ayrıca anakartın üstünde kasanın ön panelideki USB, kulaklık(hoparlör), mikrofon bağlantılarının yapılacağı özel pinler de bulunmaktadır.

              Anakart Chipset(Yonga Seti) Nedir?Anakart üzerindeki parçalar arasındaki veri akış trafiğini denetleyen önemli birimler bulunur. Bu birimlere yonga setidiğer bir adıyla chipset denir. Chipsetler bilgisayarın hızına doğrudan etki eden önemli birimlerdir. Anakart üzerinde çok sayıda yonga seti(chipset) bulunur. Ama bunlardan 2 tanesi yönetici yonga seti olma özelliği ile diğerlerinden daha farklı bir öneme sahiptirler. Bunlardan biri Kuzey Köprüsü, diğeri Güney Köprüsü’dür.

Kuzey köprüsü; işlemci, RAM bellek, PCI-e ve AGP arasıdaki veri aktarımından sorumludur. Kuzey köprüsünün, anakart üzerindeki yerini tespit etmek için işlemciyi baz almanız yeterlidir. İşlemcinin hemen yan kısmındadır ve üzerinde metal bir soğutucu bulunur.

Güney köprüsü; güç yönetimi, PCI veri yolu, USB portu, seskartı, ethernet kartı gibi donanımlar arasındaki veri aktarımından sorumludur.